शारदाको संघर्ष
जेष्ठ २९, २०७३- १८ वर्षअघि ओमन छिर्नुअघि खोटाङकी शारदा तिवारीले ९ महिने काखे छोरालाई भाउजूको जिम्मा लगाइन् । चार र दुईवर्षे छोरीहरू साथीको घरमा छाडिन् । अहिले उनलाई घर फर्कन छोरीहरूको दबाब छ । भन्छिन्, ‘सपना पूरा गर्नलाई घर छोडिन्छ तर कसलाई थाहा हुन्छ कि एक दिन घर फर्कन नै सपना बनिदिन्छ ।’ अस्पतालमा दैनिक १६/१७ घन्टा काम गरेको देख्ने चिकित्सकहरू शारदालाई भन्ने गर्छन्, ‘तिमी यति दु:ख किन गछ्र्यौ । आफ्नो कुरा किन सरकारलाई भन्दिनौ ।’ जति दु:ख सामुन्ने आउँछ, उनलाई त्यति हाँस्न मन लाग्छ । आदत भइसक्यो उनलाई यो । ममी अब फेरि नजाने गरी घर फर्केर आउनुस् है,’ १८ वर्षीया छोरीले शारदा तिवारीलाई टेलिफोन गर्दा बारम्बार भन्ने गर्छिन्, ‘बालखदेखि नै हजुर हाम्रो साथमा हुनुभएन । सँगै बस्ने ठूलो रहर छ ।’ आमाको मन न हो, बहकिहाल्छ, तैपनि सम्हालिएर सम्झाउँछिन् उनी । ‘तिमीहरूलाई पढाएर बाटो देखाइदिएपछि मात्रै मेरो खाडीको बसाइ सकिन्छ नानू,’ ओमनको राजधानी मस्कटस्थित भारतीय स्कुल गेटअगाडि भेट्दा उनी फोनमा छोरीलाई सम्झाइरहेकी थिइन्, ‘यो वर्ष फेरि भिसा थपेको छु । अर्को वर्ष भेटौंला है ।’ खोटाङकी शारदाले १४ वर्षकै उमेरमा आफैंले मन पराएर गाउँकै साइँलासँग विवाह गरिन् । गरिबसँग बिहे गरेको भन्दै उनको माइती पक्षले स्विकारेन । खोटाङबाट झरेर दमक, झापामा गुजारा चलाउँदै आएका पतिको अचानक मृत्यु भएपछि शारदा एक्ली भइन् । श्रीमान् बित्दा चार, दुई वर्षकी छोरी र ६ महिनाको काखको छोरो थियो । बच्चाहरूको जिम्मेवारी शारदाको काँधमा सर्यो । तर ५० रुपैयाँ डेरा भाडा तिर्ने हैसियत पनि थिएन उनीसँग । भारतीय सेनामा कार्यरत जेठा दाइले उनलाई खोटाङ नै पठाउने व्यवस्था गरे । दुई छोरीलाई दमकमै एउटी साथीको जिम्मा छाडी काखे छोरा मात्र लिएर उनी माइत पुगिन् । तीन महिनापछि आफन्तले बच्चाहरूलाई अनाथालय पठाउने चाँजोपाँजो मिलाउन थाले । यो चाल पाएपछि शारदाले अठोट लिइन्, ‘मेरा बच्चाहरूको बाउ पो बितेको हो, आमा होइन । सबैको माया लिएर म घर सम्हालेर देखाउँछु । उनीहरूको अगाडि बच्चाहरूलाई राम्रोसँग पढाउँछु । बाटो देखाउँछु । बरु म विदेश जानै किन नपरोस् ?’ ..... शारदाले श्रीमान्को थर पाइसकेकी थिइन् । नागरिकता र राहदानी बनाइन् । विदेश त जाने, तर कुन देश ? भाउजूकी मितिनी ओमनमा कार्यरत थिइन् । ‘साउदी, कुबेतमा समस्या छ,’ मितिनी भाउजूको सुझाव आयो, ‘ओमनमै आउँदा राम्रो हुन्छ । पठाउने मान्छे चिनाइदिन्छु ।’ त्यतिखेर ५० हजार रुपैयाँ खोजिन् । पठाउने मान्छेसँग सम्पर्क भयो । जानेमा ६ जना दिदीबहिनी भए । पठाउनेले बम्बई जानुपर्ने बतायो । ९ महिने छोरा भाउजूलाई जिम्मा लगाइन् । दुई छोरी साथीकै घरमा थिए । खोटाङबाट ंिहड्दै चार दिनमा कटारी पुगेपछि काँकडभित्ता लागिन् । त्यहाँ विदेश जानेलाई प्रहरीले रोक्यो । ‘तपाईंले आज रोके पनि म जसरी पनि विदेश जान्छु,’ प्रहरीसँग उनले प्रस्ट बताइन्, ‘मेरा बच्चाहरू पाल्नु छ । ...तीनजनाको जिन्दगी बन्छ भने म जान्छु । गरी खान मलाई रोक्न पाउनुहुन्न ।’ प्रहरीको केही लागेन । बम्बईमा दुई महिना बसिन् । सबैभन्दा पहिला शारदाकै भिसा आयो । उनमा खुसीको सीमा रहेन । ठानिन्, ‘अब म पनि नानीहरूलाई पढाउन सक्छु । घर बनाउन सक्छु ।’ उनी ओमनको सलालह पुगिन्, राजधानी मस्कटबाट हजार किमि टाढा । मालिक प्रहरी थिए, मालिक्नी शिक्षिका । तिनका दुई बच्चा हेर्ने र खाना पकाउने गर्नुपथ्र्याे उनले । अलग देश, बेग्लै परिवेश । कसैसँग नडग्ने शारदा अर्काको भूमिमा आएपछि डराउन थालिन् । नेपाली कसैले नबुझ्ने, अरबी उनी नबुझ्ने । ‘भाषा नभएपछि मान्छे अपूर्ण हुँदोरहेछ,’ उनले सम्झिइन् । इसाराकै भरमा उनले कामको मेसो समाउन थालिन् । कति काम बन्थ्यो तर कति भनेको भन्दा उल्टो हुन्थ्यो । शारदा जब मालिक्नीका बच्चालाई खाना खुवाउन थाल्थिन्, दमकमा भएका आफ्नै छोराछोरी आँखा अगाडि आइपुग्थे । ‘मेरो कर्ममा सिन्दूर त पुछियो । बच्चाहरूसँग पनि किन विछोड भएर बस्नुपर्यो ?’ आफूले आफैंलाई सोध्ने गर्थिन् । सम्झेर एक्लै खाना खान सक्दिनथिन् । पानी मात्रै पिएर कैयांै रात अनिदो बिताएको उनले सुनाइन् । त्यति बेला अहिलेजस्तो टेलिफोन सुविधा थिएन, ट्रंकल गर्नुपथ्र्यो । एकै छिनको समय पाउँदा बुथबाट फोन गर्न पुग्थिन् उनी । कतिपटक दिनभर कुर्दा पनि सम्पर्क हुँदैनथ्यो । फोन सम्पर्क भइहाल्यो भने भाउजूलाई धम्की दिन्थिन्, ‘मेरो छोरोलाई केही भइहाले म ओमनबाट फर्किन्नँ ।’ त्यति बेला शारदाले आफ्नो मनका बहहरू क्यासेटमा भरेर पनि खोटाङ पठाइन् । उताबाट जवाफ पनि क्यासेटमै आउँथ्यो । शारदाको कामबाट ओमनी परिवार पनि खुुसी थिए । शारदाको दु:ख बुझेका उनीहरू छोरीसरह व्यवहार गर्थे । रहँदा–बस्दा शारदा अरबी र उनीहरूको रहनसहन संस्कृतिमा पोख्त भइन् । तलब आठ हजार रुपैयाँ आउँथ्यो, यसैमा उनले बच्चाहरूको सुखद भविष्य देखेकी थिइन् । ..... गाउँमा बच्चा हुर्किरहेका बच्चाहरूले बुबा र आमा दुवै ओमनमा काम गर्न गएको ठान्थे । ‘बुझ्ने भएपछि बच्चाहरूले आफैं एक दिन वास्तविकता थाहा पाउनेछन्,’ शारदा आमा र भाउजूलाई भन्थिन्, ‘अहिले केही नभनिदिनु ।’ छोरीहरू एउटै गुनासो गर्थे, ‘साथीहरूलाई उनीहरूका ममीले ड्ेरस लगाइदिन्छन् । कपाल कोरिदिन्छन् । टिफिन हालिदिन्छन् । दसैंमा लुगा किन्न सँगै जान्छन् । तपाईंचाहिँ किन सधैं बाहिर बस्नुहुन्छ ?’ यो सुन्दा उनलाई औडाह हुन्थ्यो । मिल्ने भए हामफालेर भेट्न जाउँजस्तो † ५/६ वर्षको अन्तरालमा स्वदेश फिरे पनि फेरि मुटुमाथि ढुंगा राखेर परदेसिन्थिन् । छोरीहरूलाई सरकारी स्कुल पढाइन् । छोरालाई दाइले आफ्नै खर्चमा बोर्डिङमा हालिदिए । लखनपुर—३ दमक, झापामा जग्गा किनेर घर बनाइन् । यसका लागि ओमनी परिवारले पनि गुन लगायो । १२ वर्षसम्म १२ हजार रुपैयाँ तलब पाइरहेकी शारदालाई बढी कमाउन बाहिर काम गर्न छोडिदियो । ‘अरबीको पनि मन छ । कुरा बुझ्छन् । कति आफू गुना पनि हुन्छ । उनीहरूलाई बुझाउनुपर्दोरहेछ,’ शारदाले सुनाइन्, ‘साहुनी मेरै आमाजस्ती लाग्छ । उनीहरूले भन्छन्— हाम्रो सहयोगले तिम्रो छोराछोरीको जीवन बन्छ भने हामी हरपाइलामा साथ दिन तयार छौं ।’ पछिल्लो ६ वर्ष उनीहरूको भिसामा शारदाले बाहिरै काम गरिरहेकी छन् । अस्पतालमा काम गर्न थालेकी छन् । महिनाको ५० हजार रुपैयाँ जोगाउँछिन् । आफूलाई खाडीमा कार्यरत हजार महिलामा एक ठान्छिन् उनी । ..... अस्पतालमा दैनिक १६/१७ घन्टा काम गरेको देख्ने चिकित्सकहरू शारदालाई भन्ने गर्छन्, ‘तिमी यति दु:ख किन गछ्र्यौ । आफ्नो कुरा किन सरकारलाई भन्दिनौ ।’ जति दु:ख सामुन्ने आउँछ, उनलाई त्यति हाँस्न मन लाग्छ । आदत भइसक्यो उनलाई यो । ‘जिन्दगीमा माया भन्ने के हो थाहा छैन । मायामा मेरो सफलता छैन,’ उनले भनिन्, ‘खाडीले संघर्ष गर्न मात्रै सिकायो ।’ फेरि ओमनबाट बिदामा गए उनलाई थाहा छ, अब छोरीले फर्किन दिँदैनन् ।’ ३७ वर्षीय शारदा पछिल्लोपटक स्वदेश नफिरेको ५ वर्ष हँुदै छ । ‘ठूली छोरीको विवाह भयो । माइली छोरी र छोरा कलेजमा पढ्न थालेका छन् । उनीहरूको पढाइको फी झन् बढ्दै छ । फर्किहाल्ने आँट जुटाउन हिम्मत आइसकेको छैन,’ सुनाइन्, ‘सपना पूरा गर्नलाई घर छोडिन्छ तर कसलाई थाहा हुन्छ कि एक दिन घर फर्कन नै सपना बनिदिन्छ ।’
Recent Updates
Recomment to Your Friends
Current Views
0 comments
Write Down Your Responses